Prekursorem i twórcą terminu „arteterapia” (art therapy) jest Adrian Hill. Po raz pierwszy zastosowano to pojęcie w literaturze anglojęzycznej w latach 40. XXw. Arteterapia jest złożonym zjawiskiem, które w literaturze przedmiotu definiuje się w różnorodny sposób. Na przykład Wita Szulc traktuje ją jako działanie skierowane na człowieka i jego środowisko, podejmowane w celu przywrócenia, utrzymania lub wzmacniania zdrowia. Ma zmierzać do poprawy jakości życia, wykorzystując do osiągnięcia tego celu określone wytwory kultury, przede wszystkim sztuki (Szulc 2009). Arteterapię można podzielić na: muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię, filmoterapię, teatroterapię czy też arteterapię przez sztuki wizualne.

Arteterapia stanowi doskonałą formę uzupełniającą proces edukacyjny. Bywa nazywana twórczym treningiem, bowiem wykorzystuje proces tworzenia lub jego wynik do wzbogacenia osobowości twórcy.

Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na arteterapię jako formę pracy, którą można wykorzystywać podczas zajęć z elementami integracji sensorycznej.

Koncepcja nazwana przez Orffa muzyką elementarną powstała na bazie praktycznych doświadczeń W muzyce wymienionych rodzajów fascynowała go prostota melodii i rytmiki. Metoda Orffa jest rozpowszechniana przez Instytut Orffa, działający w Salzburgu. Metoda Batii Strauss daje dzieciom okazję uczestniczenia w utworze muzycznym, przeniknięcia do jego struktury, a w konsekwencji radosny i rozumny odbiór dzieła.

Najnowsze doniesienia naukowe wykazują, że pewne trudności rozwojowe, problemy w kontrolowaniu emocji i zaburzenia ze spektrum autyzmu mogą być niwelowane przez terapię tańcem i ruchem. Choreoterapia harmonizuje relacje dziecka ze światem. Rytmika, taniec i muzyka pomagają kształtować dojrzałość u młodego człowieka – odwołują się do jego doświadczeń w sferze umysłowej, emocjonalnej, społecznej i motorycznej. Ponadto, terapia tańcem i ruchem stwarza sprzyjające warunki do nawiązywania interakcji społecznych, zwiększa świadomość własnego ciała, umożliwia swobodną ekspresję i pozwala na rozładowanie napięcia psychoruchowego. Choreoterapia obejmuje aktywności taneczne, zabawy ruchowe, ćwiczenia z ciałem w przestrzeni i ruchu, ćwiczenia oddechowe, improwizacje do wybranych utworów i proste choreografie. Można je z powodzeniem realizować z podopiecznymi w różnych grupach wiekowych.

Spośród metod pracy z dziećmi, młodzieżą i osobami niepełnosprawnymi intelektualnie, coraz większym zainteresowaniem pedagogów i nauczycieli cieszą się działania terapeutyczne z zastosowaniem różnorodnych wytworów kultury – muzyki, malarstwa, teatru, tańca, a także materiałów czytelniczych – książek, wierszy i bajek. Biblioterapia i bajkoterapia to dwa odrębne działy arteterapii, które wykorzystują utwory literackie jako narzędzia terapeutyczne. Obie formy odziaływania przez literaturę pomagają zrozumieć związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy zdarzeniami, a odczuwanymi emocjami, ułatwiają rozmawianie o problemach oraz stwarzają możliwość poszukiwania sposobu ich rozwiązania. Dlaczego warto włączyć biblioterapię do praktyki szkolnej i przedszkolnej? Które narzędzia terapeutyczne okażą się walce z lękami separacyjnymi u dzieci?

W celu wspomagania rozwoju umiejętności społecznych i poznawczych podopiecznych, u których zdiagnozowano zaburzenia neurotypowe lub zaburzenia sensoryczne, z powodzeniem stosuje się metody arteterapeutyczne. Oddziałują one na wszechstronny rozwój dziecka dzięki styczności z plastyką, muzyką, filmem, teatrem, tańcem i literaturą. Aleksandra Wiechuła i Ewa Baranowska-Jojko podkreślają, że arteterapia służy kształtowaniu pozytywnych zachowań i nawyków, rozwija pozytywne emocje i wzmacnia pożądane i prorozwojowe cechy, takie jak odczuwanie radości czy dumy z własnych zasobów. Techniki plastykoterapii, muzykoterapii i choreoterapii wspierają zdrowie psychiczne dziecka poprzez potraktowanie sztuki jako narzędzia umożliwiającego lepsze poznanie samego siebie, rozpoznawanie swoich mocnych i słabych stron, kształtowanie odpowiednich relacji społecznych, szukanie sposobów rozwiązywania trudności, przy jednoczesnym budowaniu pozytywnych relacji w grupie.