Muzyka stanowi w pracy z dziećmi bardzo istotny element i pełni wiele ważnych funkcji: pozwala zrozumieć otaczający świat, dostarcza radości, pomaga odreagować napięcia;, pozytywnie wpływa na ogólny rozwój i funkcjonowanie organizmu: układu kostno - stawowego, krążenia, nerwowego; wspomaga rozwój emocjonalny – dziecko może zidentyfikować i wyrazić swoje emocje i pragnienia.

Przeżycia estetyczne czynią człowieka wrażliwym na różne przejawy życia oraz inspirują do nowego spojrzenia na świat. Muzyka ćwiczy i wspomaga zmysły, prowadząc do współdziałania pomiędzy słyszeniem, widzeniem i dotykiem.

Pedagogika Carla Orffa:

Formy wychowania w systemie muzycznym Carla Orffa:

ŚPIEW - polega na wykonywaniu piosenek dziecięcych, ludowych, fragmentów muzyki poważnej przy akompaniamencie - zwykle perkusyjnym. Główny nacisk Carl Orff kładzie na ekspresję wynikającą z zaangażowania dziecka i na jego możliwości twórcze. Śpiew odgrywa także znacząca rolę podczas realizacji innej formy jaką jest tworzenie muzyki. W tej metodzie nie ma tradycyjnej nauki śpiewu opartej o naukę piosenek.

RUCH PRZY MUZYCE - nie ma ustalonych reguł poruszania się. Ruch jest spontaniczny o kreatywnym charakterze. Jest swobodny, zależy od wewnętrznego nastroju dziecka. Początkowo ma on bardzo prosta formę: bieg, marsz, podskoki. Następnie ewoluuje nabierając charakteru improwizacji , by w efekcie stać się ruchem kreatywnym . Nie ma w tej formie żadnego wzorca, to co dziecko tworzy jest całkowicie efektem wyobraźni i aktywności dziecka inspirowanej poprzez konkretna sytuację, opowieść, baśń czy rysunek. Szczególną formę twórczości stanowi improwizacja ruchowa wymagająca kreatywności, zrytmizowania i płynności ruchu, a jednocześnie jest podporządkowana jakiemuś generalnemu poleceniu np. wykonaniu na pauzę w muzyce figur.

GRA NA INSTRUMENTACH – pełni szczególną rolę w systemie Orffa. Dzieci mają kontakt z instrumentami już od samego początku. Repertuar do wykonania przy pomocy instrumentów jest dobierany w ten sposób, aby nie znużyć i nie zniechęcić dzieci.

SŁUCHANIE MUZYKI – w tej metodzie dzieci mają okazję przysłuchiwania się dźwiękom, dostrzegają barwę instrumentów, rozwijają wrażliwość na ich współbrzmienie. Słuchanie muzyki stosuje się podczas wspólnej improwizacji odtwarzania muzyki i gry na instrumentach. Metoda ta daje możliwość przygotowania dzieci do percepcji muzyki.

TWORZENIE MUZYKI – stanowi jeden z podstawowych filarów omawianego systemu. Przybiera kształt improwizacji wokalnej, instrumentalnej, wokalno-instrumentalnej i ruchowej. Początkowo w pracy z dziećmi młodszymi jest całkowicie swobodna, niezależna, nie ograniczana żadnymi regułami. Na kolejnych etapach tworzenia muzyki, gdy dzieci nabierają większego doświadczenia stosowany jest pewna forma improwizacji kierowanej. Prowadzący może już dzieciom narzucić zasady rządzące ich improwizowaniem, np. dobór instrumentów, kształtowania linii melodycznej, rytmu czy formy muzycznej.

Nauka improwizacji muzycznej przebiega w kilku etapach. Są to improwizacje:

• słowno-rytmiczne – służą do wprowadzania wartości rytmicznych i ich różnego grupowania. Dzieci improwizują rytm do imion, nazw, zdań, przysłów, porzekadeł, wierszy. Należy zwracać uwagę, aby zrytmizowany tekst pozostawał w zgodzie z prozodią (zgodność akcentów muz. z akcentami występującymi w języku). Rytmizacja mowy może być następnie wykonana na kilka różnych sposobów, np. z klaskaniem, tupaniem, uderzaniem dłońmi o uda, pstrykaniem palcami, z różnicowaniem dynamiki, tempa itp.
• echo rytmiczne i kanon rytmiczny – początki nauki improwizacji rytmicznej związane są z naśladowaniem rytmu wykonanego przez nauczyciela na zasadzie echa. Drugi etap pracy z echem rytm. polega na wprowadzaniu przez dziecko zmian dynamiki i barwy dźwięku. Nauczyciel podaje rytm cicho, dziecko powtarza go głośno i odwrotnie. Nauczyciel – klaskaniem, dziecko – tupiąc lub pstrykając. Kontynuacją echa rytmicznego są kanony rytmiczne . Istota kanonu jest identyczna jak echa. Chodzi o zapamiętanie i powtórzenie słuchanego rytmu. Kanon jest jednak nieco trudniejszy z uwagi na konieczność łączenia wykonywania frazy ze słuchaniem następnej. Dlatego nie mogą to być przypadkowe rytmy.
• improwizacje rytmiczno-melodyczne – przykładem może tu być układanie melodii do własnego imienia, nazw zwierząt, kwiatów, owoców lub warzyw. Inną formą są śpiewanki muzyczne. Mają charakter ekspresji własnej dziecka, którego zadaniem jest opowiedzenie jakiejś historyjki lub odpowiedź śpiewem na pytanie nauczyciela. Oznacza to, że dziecko jednocześnie tworzy opowiadanie, buduje wypowiedź i wymyśla melodię w dowolnym rytmie. Trudniejszym zadaniem jest układanie melodii do podanego rytmu. Tego rodzaju twórczość jest improwizacją kierowaną i polega na ułożeniu melodii wokalnie lub instrumentalnie do podanego rytmu. Rytm ten może być rytmizowanym tekstem, a ułożenie do niego melodii uczyni z całości stworzoną przez dzieci piosenkę.
• ostinata rytmiczne – zadaniem dzieci jest wymyślenie figury rytmicznej złożonej z jednego, dwu lub większej ilości taktów. W kolejnym etapie ćwiczenia rytmy te można w dowolny sposób realizować, np. klaskaniem, pstrykaniem, kląskaniem, tupaniem, grą na instrumentach Orffa. Następnie można je różnicować pod względem barwy, tempa lub dynamiki. Ostinatowe figury rytmiczne mogą posłużyć jako akompaniament do improwizowanej melodii lub rytmu, bądź też śpiewanej piosenki.
• rondo rytmiczne – jest formą muzyczną doskonale nadającą się do nauki improwizacji – zarówno elementarnej, jak i bardziej zaawansowanej. Budowa formalna ronda: ABACADA it w której części zmienne – B, C, D – wykonywane są w formie improwizacji, to tzw. kuplety; części A są natomiast wcześniej ustalonym, stałym i wykonywanym przez wszystkich refrenem.

Batia Strauss pochodząca z Izraela pianistka i nauczycielka fortepianu jest twórczynią metody zwanej Aktywnym Słuchaniem Muzyki. U źródła jej powstania znalazło się zainteresowanie autorki przekazywaniem słuchaczom muzyki klasycznej, a zwłaszcza jej percepcją. Przez wiele lat swego życia Batia Strauss popularyzowała swoja metodę prowadząc niemal w całej Europie warsztaty, m.in. w Instytucie Orffa w Salzburgu, wielu miastach Niemiec, Portugalii, Hiszpanii, Holandii, Szwajcarii oraz Pradze, a także w Warszawie.

Aktywne słuchanie muzyki pojawiło się w Polsce w latach 90-tych XX wieku. Metoda została zaprezentowana w 1996 podczas seminarium C. Orffa w Akademii Muzycznej w Warszawie. Autorce zależało na tym, by słuchanie muzyki nie było tylko bierną, mimowolną czynnością, chciała by stanowiło proces aktywizujący wiele funkcji organizmu .

Tworząc Metodę Aktywnego Słuchania muzyki Batia Strauss autorka pragnęła przybliżyć dzieciom muzykę klasyczną. Jej zdaniem, nie wszystkie dzieci muszą być w przyszłości muzykami. Ale nawet jeżeli nie maja słuchu i nie potrafią zaśpiewać piosenki, ale chcą aktywnie słuchać i są tą czynnością zainteresowane to mogą z powodzeniem uczestniczyć w zajęciach.

Metoda Batii Strauss daje dzieciom okazję uczestniczenia w utworze muzycznym, przeniknięcia do jego struktury, a w konsekwencji radosny i rozumny odbiór dzieła. Dzieci odczuwają i przeżywają radość wspólnoty tworzenia, dostępną, jakby się mogło wydawać, tylko artystom. Słuchają utworu i wykonują proste ruchy rytmiczne siedząc albo ruchy taneczne według wskazówek nauczyciela. W przypadku dzieci młodszych, są to proste ruchy, ilustrujące krótkie opowiadanie związane z każdym utworem muzycznym. Metoda aktywnego słuchania muzyki pozwala na swobodną zamianę ról, jakie mogą pełnić dzieci w danym utworze muzycznym, raz występując w roli wykonawcy, a za chwilę wcielając się w dyrygenta. Dzięki tej metodzie, kształcą swoją wyobraźnię dźwiękową, a utwór, mimo wielokrotnego słuchania nie traci na atrakcyjności.