Każdy z nas odczuwa potrzebę tworzenia, aby móc wyrazić swoje emocje. Sztuka jest zapisem ludzkich uczuć, zarówno tych najbardziej radosnych, jak również smutnych, czy wręcz tragicznych. Sztuka jest szczególnie ważna dla osób niepełnosprawnych, które w sposób artystyczny starają się wyrazić to, czego nie potrafią zakomunikować słowem. Wychowanie przez sztukę pozwala poznawać świat wszystkimi zmysłami: dotykiem, słuchem, wzrokiem, węchem. Dzięki indywidualnemu zaangażowaniu uczestników rozumianemu jako indywidualne doświadczenia jednostki, autoekspresja oraz przekazywanie wiadomości  o bogactwie świata ludzkich przeżyć, zajęcia artystyczne mogą uczestniczyć w budowaniu indywidualnego systemu wartości i postaw.

Dziecko w wieku przedszkolnym wykazuje naturalną dla swojego wieku i etapu rozwoju potrzebę ekspresji twórczej, powodującą ujawnienie rzeczywistych emocji i uczuć. Jest spontanicznym wyrażaniem osobistych przeżyć i doznań, odbiciem postrzeganego świata. Dzieci są kreatywne z natury, dlatego tę wspaniałą zdolność należy w nich pielęgnować i rozwijać. Twórczość dziecięca jest czynnością odruchową, instynktowną i podświadomą. Mały artysta przeżywa radość, która pobudza go do dalszej zabawy formami, barwą czy dźwiękiem. Człowiek od najmłodszych lat powinien uczyć się  rozpoznawania i wyrażania własnych uczuć i emocji. Jeśli dziecko już w wieku przedszkolnym posiądzie tę umiejętność, zrozumie siebie i  będzie miało możliwość zmiany zachowania zgodnie z własnym systemem wartości, a jednocześnie będącego społecznie akceptowanym. Dziecko w ten sposób tworzy własny świat. Zajęcia twórcze przyczyniają się do rozwoju osobowości. Dodatkowo są także elementem dającym siłę. Przedszkolak dowiaduje się, że każda emocja, nawet przykra, nie trwa wiecznie, przemija. Dziecko nabiera dystansu do swoich uczuć oraz przeżyć, staje się dojrzalsze i spokojne.

Twórczość leży w naturze dzieci. Ich naturalna otwartość na świat w bardzo dużej mierze zależy od tego, w jakim środowisku żyją . Zarówno dotyczy to środowiska rodzinnego  jak  i edukacyjnego (przedszkole, szkoła). Dorośli z reguły potrafią mówić o swoich emocjach - złości, lęku, smutku, rozpaczy. Dzieciom trudno jest znaleźć słowa odpowiadające temu, co czują, co się z nimi dzieje w danej sytuacji. Dlatego w tym procesie bardzo ważną rolę odgrywa wsparcie osób dorosłych.

Arteterapia – formy terapii przez sztukę

Arteterapia  jest traktowana jako specyficzny sposób oddziaływania na sferę fizyczną czy psychiczną człowieka chorego bez użycia środków farmakologicznych. Stanowi także doskonałą formę uzupełniającą proces edukacyjny. Bywa nazywana twórczym treningiem, bowiem wykorzystuje proces tworzenia lub jego wynik do wzbogacenia osobowości twórcy. Nazwa arteterapia pochodzi od dwóch słów - łacińskiego  arte  oznaczającego wykonanie czegoś doskonale, po mistrzowsku i od słowa ars - sztuka. Natomiast pojęcie terapia (z greckiego - therapeuein) oznacza pielęgnowanie, opiekę nad kimś, troskę o kogoś, a w szerszym znaczeniu leczenie kogoś. Adresatami arteterapii  są osoby w każdym wieku: od dzieciństwa do późnej starości. Przy czym jest ona wykorzystywana nie tylko jako metoda lecznicza, lecz również  służąca wspomaganiu rozwoju osobistego. Jej walor terapeutyczny wykorzystywany jest w leczeniu depresji, lęków, zaburzeń emocjonalnych i społecznych, nerwic, uzależnień, zaburzeń relacji rodzinnych, w trudnościach psychospołecznych u podłoża których leżą choroby somatyczne, sytuacjach traumatycznych, a także przypadkach przemocy domowej i wykorzystywania seksualnego. U osób zdrowych może byś stosowana jako jedna z metod zapewniających relaks, uczucie odprężenia, niwelowanie i pozbycie się napięcia.

Wykorzystywanie w pracy z dziećmi działań arteterapeutycznych  niewątpliwie czyni dla nich proces edukacyjny bardziej atrakcyjnym, a przy okazji pozytywnie wpływa na ich osobowość i rozwój psychofizyczny. Także rodzice mogą stymulować rozwój swoich dzieci poprzez zabawy z elementami treningu twórczości, nawiązując z nimi prawidłowe relacje przez wspólną zabawę, zapewniając swoim pociechom poczucie bezpieczeństwa, zrozumienie i akceptację. Zajęcia z elementami arteterapii pozwalają na wykorzystanie sztuki zarówno w celach leczniczych, jak i stymulujących rozwój dziecka. W podejmowanych działaniach mających na celu zmiany terapeutyczne daje się dziecku możliwość wyrażania przeżyć, doświadczeń, emocji utrudniających odnoszenie sukcesów w grupie rówieśniczej. Terapia przez sztukę i swobodne działania skierowane są do dzieci jako forma aktywizująca bez względu na poziom intelektualny i wiekowy. Ważną rolę w działaniach arteterapeutycznych odgrywa również postawa osoby prowadzącej zajęcia. Powinna ją charakteryzować: empatia, autentyczne zainteresowanie dzieckiem i jego problemami, tolerancja, elastyczność, kreatywność, zaangażowanie. Niezbędna jest również dbałość o własny rozwój, a także umiejętność oddzielenia własnych poglądów od poglądów dziecka. Arteterapia definiowana jest w dwóch zakresach: szerokim i wąskim. W szerokim spektrum oznacza nazwę dla całej grupy terapii wykorzystujących sztukę. W zakresie wąskim natomiast obejmuje terapię za pomocą sztuk plastycznych – plastykoterapię.

Plastykoterapia – terapia za pomocą sztuk plastycznych

Plastyka jest najczęstszą formą wykorzystywaną w arteterapii. Wspomaga proces terapeutyczny, jak również rozwój osobisty. Terapia za pomocą sztuk plastycznych pomaga w odkrywaniu swoich uzdolnień oraz rozwija zainteresowania i predyspozycje. W działaniach wykorzystywane są najróżniejsze techniki plastyczne: rysunek, malarstwo, rzeźbę, grafikę komputerową, collage oraz techniki łączone. Uczestnicy poprzez sztukę odzwierciedlają swoje lęki, obawy i skryte emocje, co pomaga im zmniejszyć napięcie i niepokój. Interpretacja własnego dzieła ułatwia poznawanie samego siebie, a uznanie ze strony otoczenia zwiększa w niepełnosprawnych artystach poczucie własnej wartości i mobilizuje do dalszego działania, czują się docenieni i wyjątkowi. W procesie powstawania dzieła nie jest istotny poziom i technika tylko pasja, z jaką jest tworzone. Każda praca jest wyjątkowa i piękna. Obserwując osobę podczas tworzenia, patrząc na sposób wykonania pracy, dobrane barwy możemy dowiedzieć się wiele o jej przeżyciach i problemach. Często obraz jest wyrazem osobowości autora, zwierciadłem jego duszy, przy pomocy środków artystycznych próbują skonfrontować swoje problemy z otoczeniem i rzeczywistością. Często osoby niepełnosprawne wykazują się większą wrażliwością i wyobraźnią od osób zdrowych, dzięki czemu powstają unikalne prace.

Plastykoterapia powoduje: doskonalenie sprawności manualnej, umożliwia  zapoznanie z nowymi technikami plastycznymi, rozwój zainteresowań i uzdolnień plastycznych, kształtowanie wyobraźni i inwencji twórczej, rozwijanie sfery sensorycznej, uczenie się wyrażania trudnych emocji w sposób akceptowany społecznie, podnoszenie poziomu własnej akceptacji, umożliwienie wypowiadania się poprzez wytwory plastyczne, rozbudzanie komunikacji werbalnej i niewerbalnej, uczenie się spędzania czasu wolnego w sposób twórczy.

Muzykoterapia – terapia muzyką

Muzykoterapia, jako metoda wykorzystująca wieloraki wpływ muzyki na ustrój psychosomatyczny człowieka stanowi niezwykle cenną metodę w pracy z dziećmi. W istotę muzykoterapii wpisana jest kreatywność, co oznacza, iż na  każdym etapie życia człowieka jest w stanie rozbudzić jego twórczą aktywność, wzbogacając tym samym życie wewnętrzne, jego psychikę oraz intelekt.

Wśród obszernego zakresu form oddziaływania terapeutycznego, M. Kierył wymienia następujące cele muzykoterapii:

• uzyskanie postawy korespondencyjnej między ciałem a muzyką,
• poprawa komunikacji, integracji grupy, integracji rodziny, integracji zdrowych i chorych,
• synchronizacja funkcji ustroju pod wpływem odczucia wyzwolonego przez muzykę rytmu wewnętrznego,
• uwrażliwienie kulturowe – poszerzenie zainteresowań muzycznych wzbogacone innymi formami sztuki, umuzykalnienie na poziomie podstawowym,
• nauczenie wspomaganych muzyką form rekreacji – zarówno aktywności jak i relaksu,
• stymulacja rozwoju psychoruchowego dzieci i młodzieży,
• zmiana nieprawidłowych zachowań psychofizycznych: poprawę wydolności oddechowo – krążeniowej, wzrost siły mięśniowej, redukcję zmęczenia, zachęcenie do ruchu,
• potwierdzenie lub korektę diagnozy,
• rozwijanie wrażliwości estetycznej.

Techniki najczęściej stosowane w muzykoterapii to:

Gra na instrumentach – to bardzo ciekawa i atrakcyjna dla dzieci forma aktywności. Umożliwia dzieciom bezpośredni kontakt z muzyką. Do gry najczęściej wykorzystywane są instrumenty perkusyjne, które w większości przedszkoli są dostępne (trójkąty tamburyny, grzechotki, kołatki, janczary, czynele, pudełka akustyczne itp.). Można korzystać również z dzwonków lub ksylofonów. Warto także pamiętać o możliwości wykorzystywania instrumentów niekonwencjonalnych, wykonanych przez same dzieci. Najczęściej instrumenty służą do tworzenia akompaniamentu do słuchanej muzyki oraz piosenek, a także w ćwiczeniach rytmicznych i słuchowych. Gra na instrumentach może przybierać formę zabawy, np. „zabawa w  dyrygenta” czy „echo rytmiczne”. Dzięki instrumentom można tworzyć dialogi, dzięki takiej „muzycznej rozmowie” dziecko może łatwiej nawiązać kontakt z otoczeniem, a także w bezpieczny sposób wyrazić swoje emocje. Działania z wykorzystaniem instrumentów mogą mieć zarówno charakter całkowicie spontaniczny, jak i ujęty w ramy konkretnego tematu.

Ćwiczenia muzyczno – ruchowe – stosowany w muzykoterapii ruch przy muzyce, wprowadza do zajęć odprężenie, a także zaspokaja naturalną u każdego dziecka potrzebę ruchu.

Dzięki tej formie aktywności intensyfikują się takie procesy jak: spostrzeganie, wyobraźnia, pamięć, myślenie, doskonali się zdolność  koncentracji uwagi oraz orientacja. Analogicznie jak w czasie gry na instrumentach ćwiczenia muzyczno – ruchowe mogą przybierać zarówno formę zabawy jak i improwizacji polegającej na interpretacji ruchowej utworów muzycznych różnego rodzaju. Dzieci mogą rysować w przestrzeni wyobrażenia związane z muzyką (obrazy, miejsca, ludzi, zwierzęta itp.) lub jej tempo, czy dynamikę (rysowanie kropek, kresek itp.). W zakresie integracji muzyki i ruchu muzykoterapia wykorzystuje także elementy rytmiki, zwłaszcza koncepcję C. Orffa i E. Jaques-Dalcroze’a. C. Orff jest twórcą terapii wielosensorycznej, w której oddziaływanie na zmysły odbywa się poprzez muzykę, ruch i słowo połączone z grą na instrumencie, a muzyka rodzi się z ruchu i mowy. Podkreślał on  ścisłe powiązanie muzyki i ruchu, a naśladowanie  i odpowiedzialność za ruch uznał za istotny czynnik w uspołecznianiu dziecka. W ćwiczeniach ruchowych często stosuje się tańce lub ich elementy. Poprzez konieczność zapamiętywania ruchów, figur tanecznych kształcimy pamięć dziecka. Ponadto uczymy współpracy w grupie i umiejętności poruszania się w przestrzeni.

Śpiew - wśród popularnych i bardzo lubianych przez dzieci metod znajduje się śpiewoterapia, czyli terapia wykorzystująca głos ludzki. Głos jest naturalnym  instrumentem  muzycznym każdego człowieka wpływającym na kontakt z innymi, w tonie, którego odczuć możemy stany uczuciowe i emocje. Do najważniejszych technik śpiewoterapii należy śpiewanie piosenek, improwizacje wokalne oraz ćwiczenia głosowe do muzyki. Piosenka jest podstawową formą muzycznej ekspresji dziecka, łączy w sobie dwa elementy – muzykę i słowo, posiada wiele walorów ekspresyjno-estetycznych, przez co wzbogaca jego wewnętrzny świat, a także wpływa na sferę poznawczą. Dlatego tak ważny jest dobór w   terapii odpowiednich utworów, które dostosowane są poziomem do rozwoju dziecka. Wykonywanie piosenek odbywa się a cappella bądź z akompaniamentem profesjonalnych  instrumentów muzycznych lub dziecięcych instrumentów perkusyjnych. Do piosenek często dodawany jest element ruchowy. Wszystkie te działania sprzyjają kształtowaniu się podzielności uwagi i lepszej koordynacji. Śpiewoterapia uwzględnia także różnego rodzaju ćwiczenia głosowe do muzyki, wpływające podobnie jak śpiew na aparat mowy. Stosuje się także dialogi i improwizacje wokalne na dowolny lub zadany temat.

Słuchanie muzyki – jest aktywnością stosowaną w muzykoterapii, która towarzyszy wszystkim pozostałym technikom. Jednak jako osobna technika obejmuje zarówno słuchanie muzyki, jak i różnego rodzaju ćwiczenia słuchowe. Słuchanie muzyki obejmuje utwory instrumentalne, zarówno z nagrań jak i wykonywanych „na żywo”, utwory wokalne, w tym piosenki dla dzieci oraz dzieła wokalno-instrumentalne. Do słuchanej muzyki możliwe jest także tworzenie opowiadań zarówno przez terapeutę, jak i przez same dzieci, co pozytywnie wpływa przede wszystkim na wyobraźnię i procesy myślowe.  Ćwiczenia słuchowe, których głównym celem jest umuzykalnianie dzieci poprzez kształcenie ich słuchu, polegają na rozpoznawaniu określonych cech dźwięku tj. wysokość, długość, barwa i odpowiednim reagowaniu na nie, a także na rozpoznawaniu znanych melodii, jak również innych odgłosów, w tym głosów przyrody, gestodźwięków czy dźwięków instrumentów. Ćwiczenia te mogą przybierać formę zabawy lub muzycznych zagadek. Oprócz słuchu kształcą one koncentrację uwagi, spostrzegawczość, pamięć.

Techniki relaksacyjne – wśród technik relaksacyjnych stosowanych w terapii dzieci najbardziej popularne, a jednocześnie przystępne dla dziecka, są ćwiczenia oddechowe, proste ćwiczenia relaksacyjne w różnych pozycjach, modyfikacje treningu autogennego J. H. Schultza, relaksacja E. Jacobsona oraz ćwiczenia wizualizacyjne. Wszystkim im powinna towarzyszyć muzyka, ponieważ optymalizuje działania terapeutyczne powodując zwiększenie efektów. Ćwiczenia relaksacyjne możemy przeprowadzać w pozycji zarówno siedzącej, leżącej jak i stojącej. Zdecydowanie jednak zalecana jest druga z nich. Często w zajęciach z zakresu muzykoterapii wykorzystywane są działania plastyczne. Ta forma jest dla dzieci bardzo atrakcyjna. W pracy możemy zastosować wiele technik: malowanie, rysowanie, wydzieranie z papieru, lepienie. Działania te są doskonałą formą uatrakcyjnienia terapii.

Choreoterapia  - terapia tańcem

Choreoterapia, inaczej muzykoterapia aktywna lub arteterapia muzyczno-ruchowa jest formą wykorzystującą ekspresję ruchową. Ta forma obejmuje:

• taniec,
• ćwiczenia muzyczno-ruchowe,
• improwizacje ruchowe do wybranej muzyki.

Wartości terapeutyczne tańca, które zdecydowały o jego coraz szerszym zastosowaniu w psychoterapii, to przede wszystkim: społeczny charakter tańca, różnorodność i atrakcyjność form tanecznych oraz możliwość oddziaływania na psychikę poprzez ruch, muzykę i kontakt psychiczny z ludźmi. Choreoterapię można stosować w pracy z pacjentami cierpiącymi na zaburzenia psychomotoryczne, zaburzenia psychiczne, trudności w kontaktach z ludźmi. Ta forma nie jest tańcem, nie ma w niej kroków, ani układów tanecznych. Jej celem natomiast jest odczucie przez uczestnika swojego ciała i rozwijanie samoświadomości, a w efekcie dotarcie poprzez ruch do uczuć, które nie mogą być zwerbalizowane. Dzięki wglądowi w sposób poruszania się osoby, możemy dotrzeć do jej sposobu myślenia i przeżywania emocji. Poprzez indywidualny ruch uzyskujemy wglądu w źródło problemu. Zmiany zachodzą natomiast wtedy, gdy zaczynamy się w inny sposób ruszać. Możemy też świadomie pracować nad swoim ciałem, doprowadza to do głębszego poznania siebie, lepszej jakości ruchu i świadomości ciała, a także zmiany przeżywania emocji. Choreoterapię inaczej terapię tańcem można stosować także dla osób zainteresowanych własnym rozwojem, aby polepszyć jakość ich życia i samopoczucie. Jest stosowana również po to, by wzmocnić swoje Ja, czyli wzbogacić swoją osobowość. Zajęcia choreoterapii prowadzone są głównie w formie grupowej przy aktywnym udziale wszystkich uczestników. Na zajęciach uczestnicy doświadczają tańca spontanicznego i improwizacji ruchowej. Utworzona w ten sposób mała społeczność pozwala pojedynczym uczestnikom pozbyć się uczucia izolacji. Pomaga również nawiązać kontakt psychiczny i fizyczny. 

Biblioterapia  - terapia przez literaturę

Biblioterapia (z ang. bibliotherapy, readingtherapy)  wykorzystuje wpływ literatury  na funkcjonowanie systemu nerwowego i psychikę człowieka. Wskazuje również jej funkcję jako środka wykorzystywanego w celach profilaktycznych. W pracy z dziećmi stosuje się odmianę biblioterapii zwaną bajkoterapią, czyli terapią przez opowieści. Bajki terapeutyczne wykorzystujemy najczęściej w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym (od czwartego do dziewiątego roku życia). Bajki to utwory mające bardzo duży wpływ na osobowość dziecka. Dzięki nim dzieci maja szansę przeniesienia się w inny świat. Bajki terapeutyczne to utwory skierowane do konkretnej osoby, która boryka się z trudnymi sytuacjami. Utwory te mają na celu przezwyciężenie problemów emocjonalnych, uspokojenie i odprężenie oraz wspieranie rozwoju  młodego odbiorcy. „Oswajają” z problemem, pozwalają bez lęku spojrzeć na swoje trudności, wskazują sposoby przezwyciężenia ich. Dziecko ma szansę „przepracowania” problemu, spojrzenia na niego bez obaw, poznanie sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach, które tracą swoją przerażającą moc. Bajkoterapia to także doskonała metoda relaksacyjna. Odpowiednio dobrane, opowiedziane albo przeczytane historie mogą doskonale wyciszyć, choćby przed snem, po dniu pełnym wrażeń. Mogą pomóc dziecku w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych, takich jak np. irracjonalne lęki, pierwsze dni w przedszkolu, rozstanie rodziców, utrata bliskiej osoby.

Rodzaje bajek terapeutycznych:

• relaksacyjna – jej głównym celem jest uspokojenie i wyciszenie dziecka. Jej podstawą jest obrazkowanie wewnętrzne, czyli wizualizacja oparta na trzech formach związanej ze zmysłami:
  • wzrokowej – wyobrażenie sobie różnych przedmiotów, scen, miejsc, np. lecące ptaki, łąka w słońcu,
  • słuchowej – wyobrażenie słuchowe różnych dźwięków: głos ptaków, szum drzew, deszczu, morza, głosów ludzi.
  • czuciowej – wyobrażenie sobie odczuć np. promienie słońca na twarzy, wejście do jakiegoś pomieszczenia, dotkniecie przedmiotów itp.;
• psychoedukacyjna – jej celem jest wprowadzenie zmian w zachowaniu dzieci. Poprzez poznanie bohatera i jego problemów podobnych do własnych uczy się sposobów ich rozwiązania;

• psychoterapeutyczna – ma znacznie bardziej rozbudowana fabułę i jest dłuższa. Jej głównym zadaniem jest obniżanie lęku poprzez kompensację, czyli zastępcze zaspokojenie potrzeb, wsparcie, zrozumienie problemów dziecka, podniesienie jego samooceny i zwiększenie poczucia własnej wartości. Bajka ta wyposaża dziecko w   wiedzę dotyczącą sytuacji budzącej lęk, a następnie wskazuje możliwe drogi jego przezwyciężenia.

  Dziecko przepracowując wewnętrznie swoje problemy może bajkę przyjąć lub odrzucić. Środki wykorzystywane w biblioterapii to nie tylko książki w dosłownym tego słowa znaczeniu, to także bajki terapeutyczne, pozajęzykowe środki przekazu takie jak:  fotografia, grafika oraz środki audio: płyty kompaktowe, kasety magnetofonowe. Duże znaczenie ma także własna twórczość dzieci, stanowiąca uzewnętrznienie ich emocji. Także własna twórczość.

Filmoterapia – terapia przez sztukę filmową

Filmoterapia to forma bezpośrednio wywodząca się z biblioterapii i wykorzystująca ten sam mechanizm – prezentację trudnych sytuacji i utożsamianie się z postaciami je przeżywającymi. Z reguły traktujemy oglądanie filmów jako rozrywkę. Jest to forma swoistego relaksu i wytchnienia. Stanowi także źródło emocji, zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Często  twierdzi się, iż w filmach jest zbyt dużo przemocy wzbudzającej agresję. Jednak zwolennicy filmoterapii stoją na stanowisku, iż skoro film może oddziaływać źle, może również mieć właściwości lecznicze i modelować w ludziach zachowania właściwe i pożądane. Rozpoczynając pracę z filmem należy przede wszystkim znać jego treść. Proponując dzieciom jego obejrzenie musimy dokładnie wiedzieć jakich problemów dotyczy i znać cele, które chcemy osiągnąć. Nigdy nie może to być propozycja przypadkowa i nieprzemyślana. Dorosły musi przewidywać możliwe skutki działania tej formy. Po obejrzeniu filmu możemy dziecku zadać pytania dotyczące jego treści oraz emocji jakie wywołał. Po obejrzeniu filmu zachęćmy by dziecko opowiedziało o bohaterze, scharakteryzowało problem z jaki się spotkał, by spróbowało rozpoznać i określić emocje jakie odczuwał, a także w jaki sposób rozwiązał swój problem. Zachęćmy również, aby dziecko podjęło próbę poszukania innych sposobów rozwiązania problemu i podpowiedziało je bohaterowi. Poprośmy, by opowiedziało czy film mu się podobał czy nie i dlaczego, a także, jakie emocje w nim wywołał.

Teatroterapia– terapia przez sztuki teatralne

Teatr to medium, w którym dokonuje się synteza sztuk i dlatego jego działanie terapeutyczne może być wzmocnione przez nałożenie się różnych form aktywności artystycznej. Specyfiką teatru jest możliwość prawdziwego przeżywania emocji w świecie stworzonej fikcji scenicznej (może być odbiciem autentycznych doświadczeń). W wyniku procesu twórczego następuje odreagowanie nagromadzonych emocji, zostaje uaktywniona sfera komunikacji, zwiększa się poziom samoakceptacji.

W teatroterapii wyróżniamy trzy formy:

• psychodramę  - wykorzystywana w psychiatrii
• pantomima  i drama – wykorzystywane w pedagogice.

Głównymi celami dramy są: kształcenie wrażliwości dzieci, doskonalenie umiejętności wyrażania uczuć, uświadamianie sobie własnej odrębności, wyrabianie szacunku wobec innych osób, niejednokrotnie różniących się od nas. Odbiorcami mogą być dzieci pełnosprawne, jak i niepełnosprawne zarówno umysłowo jak i fizycznie.

W dramie wykorzystywane są następujące techniki:

• hasło – technika wprowadzająca uczestników w temat zajęć;
• stop klatka – zatrzymanie akcji w znaczącym momencie i dokonanie  jej analizy wspólnie z uczestnikami;
• rzeźba – tworzenie kompozycji z osób, uczestników zabawy;
• informacja zwrotna – odpowiedni sposób reagowania prowadzącego polegający na pełnej akceptacji;
• rola – maska – przyjmowana przez uczestnika pozwalająca mu na bezpieczne doświadczanie i zmiana zachowań na przynoszące lepsze skutki społeczne czy emocjonalne. W dramie dziecko nie udaje roli, ale jest w niej decydując samodzielnie, co i w jaki sposób chce zmienić;
• marsz fabularny – służący przedstawianiu za pomocą pantomimy sytuacji z życia;
• powstrzymywanie przed ekspertyzą – nie reagowanie na błędy popełniane przez uczestników, aż do momentu podsumowania działań. Stosowane w agresji, nieśmiałości i specyficznych trudnościach w nauczaniu.